Türkiye, aktif fay hatları üzerinde yer aldığı için deprem gerçeğiyle yaşamak zorundadır. Bu nedenle, güvenli yapıların inşası hayati önem taşır. Özellikle 6 Şubat 2023’te meydana gelen ve “yüzyılın afeti” olarak değerlendirilen Kahramanmaraş merkezli depremler, 11 ilde büyük can ve mal kayıplarına neden olmuş; kentlerdeki yıkım, güvenli yapıların ne denli kritik olduğunu bir kez daha ortaya koymuştu.
Yerkabuğunda meydana gelen kırılmalar sonucunda oluşan depremler, her an ve her yerde gerçekleşebilir. Bu gerçeği değiştirmek mümkün değildir; ancak yapabileceğimiz en önemli şey, depreme karşı hazırlıklı olmaktır. Birçok gelişmiş ülkede olduğu gibi depreme dayanıklı yapılar inşa ederek can ve mal kayıpları en aza indirilebilir.
Bu tür uygulamaların temel amacı; insanların güvenliğini sağlamak, yapının çökmesini önlemek ve deprem sırasında ortaya çıkan enerjiyi emerek yapının ayakta kalmasını sağlamaktır. Özellikle son yıllarda öne çıkan sismik izolatör teknolojileri, deprem güvenliği açısından kritik rol oynar. Bu sistemler, yapı ile zemin arasındaki bağlantıyı esnek hâle getirerek, yatay hareket kabiliyeti kazandırır, titreşimleri sönümler ve deprem enerjisini yapıya ulaşmadan yutar. Böylece bina, sarsıntılara karşı daha dirençli hâle gelir.
Depreme dayanıklı bir binada, esnek yapı-zemin bağlantısı, sismik izolatör kullanımı, yatay hareket kabiliyeti, titreşim sönümleme sistemleri, enerji yutucu yapısal elemanlar ve kaliteli, uzun ömürlü malzeme kullanımı gibi temel nitelikler bulunmalıdır. İşte özellikler…
Esnek Yapı Sistemi: Deprem dalgalarının etkisini sönümleyebilen, rijitliği düşük ancak sünekliği (esneme kabiliyeti) yüksek taşıyıcı sistemler tercih edilmelidir.
Yük Dağılımı ve Taşıyıcı Sistem Dengesi: Kolon, kiriş ve perde duvar gibi taşıyıcı elemanlar, düşey ve yatay yükleri dengeli bir şekilde taşıyacak biçimde projelendirilmelidir.
Kaliteli Malzeme Kullanımı: Beton, çelik ve bağlantı elemanları gibi tüm yapı bileşenleri, ilgili deprem şartnamelerine uygun özellikte ve kalitede olmalıdır.
Temel ve Zemin Uyumuna Göre Tasarım: Zemin etüdü yapılmalı ve elde edilen verilere göre uygun temel sistemi seçilerek yapı, zeminin özelliklerine göre tasarlanmalıdır.
Enerji Yutucu Sistemler: Deprem enerjisini absorbe eden sismik izolatörler, sönümleyiciler (dampers) ve sürtünmeli bağlantılar gibi sistemler kullanılmalıdır.
Simetrik ve Düzenli Planlama: Yapının yatayda simetrik ve düzenli planlanması, deprem yüklerinin yapıya eşit dağılmasına yardımcı olarak riski azaltır. Asimetrik ve düzensiz planlamalardan kaçınılmalıdır.
Yapı Yönetmeliğine Uygunluk: Tüm yapısal ve mimari tasarımlar, ülkenin yürürlükteki güncel deprem yönetmeliğine tam olarak uygun şekilde gerçekleştirilmelidir.
Sismik izolatörler, deprem anında binaların güvenliğini sağlamak ve can ile mal kayıplarını en aza indirmek amacıyla özel olarak tasarlanmış teknolojilerdir.
Kauçuk, çelik ya da kurşun gibi yüksek dayanımlı malzemelerden üretilen bu sistemler; yapıyı zemine bağlayan taşıyıcı elemanlar arasına yerleştirilerek, deprem dalgalarının doğrudan binaya iletilmesini engeller. Bu sayede bina, yapı zemin hareketlerinden izole edilerek daha az zarar görür.
Sismik izolatörler, deprem sırasında yaşam alanının esnekliğini çoğaltarak, yatay hareketleri kontrol eder ve titreşimleri büyük oranda azaltır. Bu özellikleri sayesinde, binaların stabilitesi korunur ve sarsıntılara karşı dirençleri artırılır. Yeni nesil izolatör teknolojileri daha esnek, uzun ömürlü ve yüksek performanslarıyla dikkat çeker.
Binanın altına yerleştirilen izolatörler, sarsıntının büyük kısmını zeminle yapı arasındaki bağlantı noktasında emer. Üst yapı (bina) daha az kuvvete maruz kalır. Özellikle hastane, köprü, veri merkezi gibi kritik yapılarda çok yaygın olarak kullanılır. Sismik izolatörler, deprem zamanında şu yararları sağlar:
Copyright © 2025 AEC Design Tüm Hakları Saklıdır.
